GÜCE’NİN TARİHİNE DAİR NOTLAR (1)

GÜCE’NİN TARİHİNE DAİR NOTLAR (1)
 
Mevlüt KAYA
 
Giresun’un doğu ilçelerinden biri olan Güce’nin kuzeyinde, güneyinde ve doğusunda Tirebolu, batısında Espiye ilçesi yer almaktadır. Engebeli bir arazi üzerine kurulu Güce, 20. yüzyıla dek civardaki tek kasaba olan Tirebolu’ya bağlı bir yerleşim birimidir.
1961 Anayasası’nın yürürlüğe girmesiyle Türkiye’de, merkezi idare kuruluşları bakımından coğrafi, ekonomik şartlara ve kamu hizmetlerinin gereklerine göre illere, illerin de diğer kademelere ayrılacağını belirten hüküm karşısında, 469 sayılı İl İdaresi Kanunu’nda değişiklik yapılarak Anayasa’nın getirdiği esaslar çerçevesinde illerin ilçelere, ilçelerin de bucaklara ayrılacağı esası kabul edilmiştir. Bu tarihten itibaren Türkiye’de pek çok belde, ilçe olmuştur. Çevresindeki köyleri birbirine bağlayan bir merkez durumundaki Güce’de de ilk kez 1975’te belediye teşkilatı kurulmuştur. Güce’nin 3644 Sayılı Kanun ile müstakil bir ilçe olduğu 20 Mayıs 1990 tarihine kadar belde statüsüyle bağlı olduğu Tirebolu’ya uzaklığı 21 kilometre, Giresun il merkezine uzaklığı ise 49 kilometredir. Güce’de genel olarak dağınık bir yerleşim hâkimdir. İlçenin başlıca yükseltileri şunlardır: Ciritlik Tepesi, Şıhtepe, Civiltepe, Gürcütepe, Hambartepe.
Doğu Karadeniz Bölgesi’nin küçük ölçekli ilçelerinden biri olan ve Karadeniz Dağları’nın eteklerinde kurulan Güce, sahilden yaklaşık 15 kilometre kadar uzaklıkta olup, 351 kilometrekarelik bir yüzölçümüne sahiptir. 40⁰-53⁰ enlemleri ve 38⁰-48⁰ boylamları arasında yer alan ilçenin rakımı 340 metredir. İlçenin 15 köyü, dört mahallesi vardır¹. Fiziki özellikleri ve iklimi Doğu Karadeniz Bölgesi karakterini yansıtmaktadır. Başlıca dereleri; Karaovacık, Gelevera ve Karadoğa’dır. İlçe genelinde çay, fındık ve kısıtlı ölçülerde sebze tarımı yapılmakla birlikte arıcılık, hayvancılık ve yaylacılık önemli geçim kaynaklarıdır.
Güce’nin merkez nüfusu 4402, köylerinin nüfusu 3994, toplam nüfusu ise 8386’dır. İlçenin genel nüfusunda, son on yılda küçük iniş çıkışlar gerçekleşmiş olsa da çoğunlukla nüfus sekiz binin üzerinde seyretmiştir. İlçenin köy nüfusu ise bu süreçte giderek düşmüştür. Azalan köy nüfusunun, ilçe merkezini pek etkilemediği görülmektedir. Bu durum, köylerin ilçe dışına göç verdiğini göstermektedir.
Tarihsel verilere göre, Güce’deki Türk yerleşimi 11. yüzyıla dek inmektedir. Anadolu Selçukluları ve Osmanlı döneminde bir uç niteliği taşıyan Tirebolu-Güce-Espiye havzasında Türk boylarının yerleştikleri bilinmektedir. Turan, bölgenin Türkleşmesiyle ilgili şu tespitlerde bulunmuştur: “Şarkî Karadeniz sahilleri iki yoldan istilaya ve Türkleşmeye maruz kalıyordu. Bunlardan biri Karadeniz dağlarında yayla yapan veya Harşit çayı gibi vadilerden ilerleyen Türkmenler sahillere iniyordu… Panaretos XIV. Asırda Çepnilerin Tirebolu’ya kadar vardıklarını söyler ki, bunlar Gümüşhane tarafından gelmişlerdir…” (Kaynaklar: T.C. İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü, Ankara 1976, s. 11; Ö. Öztürk, Karadeniz Ansiklopedik Sözlük-I, İstanbul 2005, s. 460; A. Kufacı, Giresun İli Güce Yöresi Araştırmaları, Trabzon 2016, s. 17-36; O. Turan, Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul 2004, s. 530; M. H. Bostan, “XV-XVII. Yüzyıllarda Espiye’nin Sosyal ve İktisadi Tarihi”, Tarihi, Kültürel Özellikleri ve Gelenekleriyle Espiye Sempozyumu (24 Haziran 2006), İstanbul (2007), s. 21-61; F. M. Emecen, “Doğu Karadeniz Kıyılarında İskân ve Şehirleşme: Espiye Kasabasının Ortaya Çıkışı”, Tarihi, Kültürel Özellikleri ve Gelenekleriyle Espiye Sempozyumu (24 Haziran 2006), İstanbul 2007, s. 1-20) -DEVAM EDECEK-