​BİR KIŞ KORKUSU: “TOMTOMU” (2)

BİR KIŞ KORKUSU: “TOMTOMU” (2)
 
Mevlüt KAYA
 
-Geçen haftanın devamı-
Yaklaşık yarım asır öncesinde çocuk olan ve Tomtomu korkusunu bilenler, onu kafalarında nasıl canlandırdıklarını çeşitli biçimlerde aktarmaktadır: “Tomtomu, beyaz bir örtüye bürünmüş, ne olduğu belirsiz, çok iri, korkunç bir şey…” (Özkan Palak ile yapılan görüşme, 08.02.2020). Başka bir aktarıma göre “Tomtomu, çok iri, korkunç bir görüntüsü olan, üzerinde ürkütücü ve büyük kıyafetler olan, elinde topuzlu çekici olan, büyük heybesinde (torbasında) ziller olan bir erkek yaratık imiş. Tomtomu, elindeki zilli heybeye çocukları atar kaçırırmış, kaçırdığı yerde ise işkence eder, çekiçle kafasına vururmuş”. Tomtomu böyle anlatılınca çocuklar çevresindeki kimselerden yüzünde, kafasında yara olanlara Tomtomu işkence yaptı sanırlarmış. (Akif Keskin ile yapılan görüşme, 08.02.2020).
Tomtomu ile ilgili, E. Dalman şunları aktarmıştır: “Tomtomu, halk arasında çocukları korkutmak ve büyüklerin sözünü dinletebilmek için söylenen ya da uydurulan bir korku kahramanıdır. Genel anlamda korkutucu, iri cüsseli, uzun boylu, çok çirkin, canavar benzeri insandır; gulyabani benzeri de denilebilir. Bazı insanlar tarafından, çok güçlü, iri, tüylü, sesi korkutucu olan hayvan olarak tasvir edilir. Tomtomu’yu insan olarak düşünenler, kıyafetleri eski püskü, yırtık pırtık, çok çirkin görünüşlü, saç sakal karışık, sert bakışlı olduğunu ve korkutucu sesler çıkardığını söylerler. Bazıları da baştan aşağıya beyaz ve geniş çarşaf giyinmiş, çarşafın içinde ne olduğu bilinmeyen korku unsuru olarak tasvir ederler. Eynesil’de çoğu yerde geçmişte kullanılmış olan bu korku unsuru, günümüzde gurbet hayatının köy hayatına etkilerinden dolayı pek kullanılmaz. Köseli Mahallesi olarak özellikle bizim çocukluğumuzda Tomtomu çok bilinen ve söylenen bir korku kahramanıydı. Örneğin, küçük çocuklar uyumak istemezse, anneler çocuğu korkup uyusun diye ‘yat yat yat, Tomtomu geliyor’ diye korkuturlardı.” (Engin Dalman ile yapılan görüşme, 12.03.2020). Tomtomu’ya “minnet” de denildiği ifade etmiştir (Mekin Dalman ile yapılan görüşme, 11.03.2020).
Geçmişte Köseli Mahallesinde, beyaz çarşafa bürünerek gençleri veya çocukları “Tomtomu geliyor” diye korkutan bazı kimselerin olduğu aktarılmıştır (Engin Dalman ile yapılan görüşme, 11.03.2020).
Çeşitli aktarımlara göre, otuz kırk yıl öncesine kadar Eynesil’de bir korku kahramanı olarak kullanılagelen ve her çocuğun kafasında ayrı bir edinmiş “Tomtomu” kimine göre öldüren, kimine göre işkence eden, yaralayan torbalı, korkutucu bir ihtiyarmış. Bir görüşmede de uyumayan çocuklara Tomtomu’nun onları boğacağı söylenerek korkutulduğu aktarılmıştır. Kışın çocukların çok fazla dışarıda kalmasını önlemek amacıyla “dışarı çıkmayın çok kar yağarsa tomtomu sizi boğar” denilmiştir (Mahmut Gürdal ile yapılan görüşme, 26.03.2020).
Sonuç olarak Tomtomu, Eynesil’de sıkça çocukları korkutmak için kullanılan bir kahraman olmuş, her çocuğun hayal dünyasında farklı bir şekil, farklı bir yer edinmiş, bugünün 40 yaş üstü anılarının bir parçası haline gelmiştir. Eynesil’de kullanılan bu korku kahramanının varyantlarına yakın civardaki Şalpazarı’nda da yer yer rastlanmaktadır.
Şalpazarı’nın Ağırtaş (eski adıyla Gevurgıran) mahallesinden edindiğimiz bilgiler çerçevesinde, burada geçmişte Tomtomu’nun bir korku kahramanı olarak kullanıldığı aktarılmıştır. Eynesil’de “Tomtomu”, Şalpazarında “Tumtum/Tumtumu” şeklinde anılan korku kahramanının her iki yerde geçmişte kullanılmış olması, bu iki yerin aynı havzada birbirine yakın yerlerde bulunması ve aralarında kökü çok eskilere dayanan kültürel etkileşimin var olmasıdır. Kalaylı ile uzaktan yaptığımız görüşmede, “Tumtumu” hakkında çevresindeki belli yaş üzeri kimselerden öğrendiği bilgileri şöyle aktarmıştır:
“…Onlarda küçükken tumtumu gelir sizi alır diye korkuturlarmış büyükleri. Evlerinin yakınında köyde küçük bir ırmak varmış. Irmağın içinde büyük bir taş, tumtumu bu taşın altında. Ve tumtumunun bir dağarcığı var yaramazlık yapan söz dinlemeyen çocukları bu dağarcığı ile alıyor geri vermiyor derlermiş. Yani sadece bizi değil bizden büyükleri de bu efsane ile korkutmuşlar…” (Fatih Mehmet Kalaylı ile yapılan görüşme, 26.03.2020).
-Devamı haftaya-
 
Dikkat! Yazılan yorumlar hiçbir şekilde sitenin görüş ve düşüncelerini yansıtmamaktadır. Yorumlar, yazan kişiyi bağlayıcı niteliktedir.

BU HAFTA OKUNANLAR

ANKET

Türkiye′de salgını önlemek için alınan ek tedbirler yeterli mi?
İmsak00:00
Güneş00:00
Öğle00:00
İkindi00:00
Akşam00:00
Yatsı00:00

GÜNLÜK BURÇLAR

KoçBoğaİkizlerYengeçAslanBaşakTeraziAkrepYayOğlakKovaBalık

SÜPER LİG

TakımOGMBAP

ZİYARETÇİ DEFTERİ

Düşüncelerinizi bizimle paylaşmak ister misiniz?Ziyaretçi Defteri